سنجش عقل تفسیری

Authors

کامران آقایی

مدرس مدعو دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.

abstract

این جستار به تحلیل مفهوم تفسیر حقوقی می پردازد. اشاره شده است که تفسیر دارای دو معنای عام و خاص است. تفسیر در معنای عام عبارت از نظریه فهم است و این فهم هم طبیعت و جهان را شامل می شود و هم کشش های انسانی را در برمی گیرد. چشم انداز مذکور به این دیدگاه می انجامد که فهم موضوع همواره به کمک یک نظریه صورت می گیرد. به این تعبیر که ما به موجب یک دیدگاه یا لااقل در یک چشم انداز ویژه با موضوع شناخت مواجه می شویم. در دانش حقوق فهم قانون به این معنا است که کدام دلیل قانون گذار رابه وضع قاعده برانگیخته است. در اینجا است که به واژه عقلانیت می رسیم. منطق معرفت طبیعت، عبارت از فهم علت است و در حقوق عبارت از فهم دلیل است. در نتیجه در حقوق تعریف تفسیر عبارت می شود از فهم عقلانیت قانونی یا متن. اما عقلانیت شأنی تاریخی دارد که در این نوشتار به دو دوره باستان و مدرن تقسیم شده است. در دوره باستان عقلانیت انسان بخشی از عقلانیت کل یا جهان است و بنابراین خویشتن را به این عقلانیت کلی متصف می کند. به عکس در مدرنیته این عقلانیت کلی فرو می پاشد و جایگاه علوم انسانی بیش تر در وضعیتی تجربی و فرضی قرار می گیرد. این دو نگرش دو گونه رهیافت و در نتیجه دو گونه تفسیر به همراه می آورد که در این و جیزه به برخی وجوه آن اشاره شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تفسیری درباره‌ی تصویر کانت از عقل در نقد اول

تحلیل مفهوم عقل و ارتباط آن با نظام معرفتی کانت از اهمیت بالایی برخوردار است. به عبارت دیگر، کانت شناخت را به شناختن قوای آن منوط می‌کند و در این میان توجه به معانی عقل و ارتباط آن با قوای دیگر ذهن ضرورت دارد. از نظر کانت، در عین وجود تمایز بین سه قوه (حس، فاهمه و عقل)، توافقی نیز میان آنها وجود دارد و این یک توافق استعلایی است. بنابراین، در این مقاله، توافق استعلایی به گونه‌ای ترسیم می‌گردد که...

full text

کاربست های عقل تفسیری با تأکید بر محدوده آن

کاربست‏های عقل تفسیری با تأکید بر محدوده آنعقل از مباحثی است که حکما انواع مختلفی از آن را تعریف نموده به گونه‏ای که برخی از آنها اشتراک لفظی و بعضی دیگر اشتراک معنوی و تشکیک در مراتب دارند. عقل در یک نگاهوجود شناختی دارای دو اصطلاح می‏باشد یکی جوهری مجرد و دیگری قوه مُدرِکه؛ که دومی در تفسیر استفاده می شود؛ کاربرد عقل در تفسیر در یک نگاه کلی‏نگر بر اساس نگاه به منابع اربعه اجتهاد و بهره‏گی...

full text

تفسیری درباره ی تصویر کانت از عقل در نقد اول

تحلیل مفهوم عقل و ارتباط آن با نظام معرفتی کانت از اهمیت بالایی برخوردار است. به عبارت دیگر، کانت شناخت را به شناختن قوای آن منوط می کند و در این میان توجه به معانی عقل و ارتباط آن با قوای دیگر ذهن ضرورت دارد. از نظر کانت، در عین وجود تمایز بین سه قوه (حس، فاهمه و عقل)، توافقی نیز میان آنها وجود دارد و این یک توافق استعلایی است. بنابراین، در این مقاله، توافق استعلایی به گونه ای ترسیم می گردد که...

full text

سنجش منزلت و کارایی عقل در فهم متون دینی از نظر ابن‌تیمیه و علامه طباطبایی

در تاریخ اسلام همواره اشکالاتی نسبت به کارایی و منزلت عقل در معارف دینی مطرح بوده است. نوشتار حاضر به بررسی این موضوع از نگاه ابن‌تیمیه و علامه طباطبایی می‌پردازد. ابن‌تیمیه گرچه خود را یک عقل‌گرا معرفی کرده است، ادراکات عقلی را یک دلیل مستقل نمی‌شمرد. از نگاه او، شناخت و معرفت دینی، تنها از راه شرعی میسر است و این راه، متضمن دلایل عقلی و براهین قطعی نیز هست؛ ولی راه کلام و اهل رأی و نیز راه ری...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
تحقیقات حقوقی

جلد ۲۰۱۲، شماره ۵۸، صفحات ۰-۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023